Το χώμα βάφτηκε κόκκινο

Videos παράστασης

Κριτικές παράστασης

• ΚΡΙΤΙΚH: Γράφει ο Θωμάς Μπεχλιβάνης / Δρ. Φιλολογίας, Μέλος του Δ.Σ. του «Θεσσαλικού Θεάτρου»

  
  Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος καλά καλά από τη στιγμή που η Κυριακή Σπανού ανέλαβε την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Θεσσαλικού Θεάτρου και ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες όσων από εμάς πιστέψαμε ότι ήταν το καταλληλότερο πρόσωπο για να ηγηθεί σε μια αντάξια της βαριάς του παράδοσης νέα πορεία. Η νέα Διευθύντρια όχι μόνο πολιτογραφήθηκε επί της ουσίας Λαρισαία και Θεσσαλή, αλλά ήδη αποτελεί μια από τις κεντρικές μορφές αναφοράς στην πολιτιστική ζωή της πόλης – κι όχι μόνο. Το βεβαιώνουν αυτό οι στενές σχέσεις που επεδίωξε και πέτυχε με όλους τους πολιτιστικούς και κοινωνικούς φορείς της περιοχής, το άνοιγμά της στις ντόπιες καλλιτεχνικές δυνάμεις και, κυρίως, το πρώτο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της θητείας της, που ξεδιπλώνεται λαμπρά στη φετινή σεζόν (2018 – 2019).Δεν θα μιλήσω εδώ ούτε για την εξαιρετική παράσταση του Πινόκιο στη σκηνή της Δημοτικής Πινακοθήκης (από μια ομάδα νέων ανθρώπων του θεάτρου, που ακτινοβολούν δροσιά, παιδεία και ικανότητες), ούτε για τα «Δευτερότριτα», όπου επιτέλους θεατρικές ομάδες της Λάρισας και της Θεσσαλίας παρουσιάζουν τη δουλειά τους στο κοινό, ούτε για τα master class που ακολουθούν τις περισσότερες παραστάσεις, ούτε για πλήθος άλλων δραστηριοτήτων, που καθιστούν το Θ.Θ. κέντρο μιας πλούσιας καλλιτεχνικής και πνευματικής ζωής στην πόλη. Θα σταθώ στην πρώτη σκηνοθετική της δουλειά, την προσωπική της τρόπον τινά σφραγίδα στη νέα φυσιογνωμία που επιθυμεί να προσδώσει στο Θ.Θ.«Το χώμα βάφτηκε κόκκινο», έτσι όπως το σκέφτηκε και το υλοποίησε η Κυριακή Σπανού, αποτελεί μια καινοτόμα παράσταση, στην οποία ισορροπούν με μαεστρία η ιστορική – κριτική ματιά και η αριστοτελική συναισθηματική μέθεξη. Από την εμβληματική ταινία του 1966, σε σκηνοθεσία του Β. Γεωργιάδη και σενάριο του Ν. Φώσκολου, κράτησε τον βασικό δραματικό πυρήνα των ηρώων, αλλά γύρω από αυτόν άπλωσε και συνέθεσε με εξαιρετική συνοχή τα μοτίβα του δικού της έργου, που εξέφρασαν την πρόθεσή της να ανεβάσει στη θεατρική σκηνή την ιστορία της Θεσσαλίας, από την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα (1881) μέχρι την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και την απελευθέρωση των κολίγων (1923).

  Πρόθεση φιλόδοξη και δύσκολα υλοποιήσιμη, αλλά η Κυριακή Σπανού απέδειξε ότι, όταν υπάρχει πάθος, γνώση και μεράκι, τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο. Το σημαντικότερο κατόρθωμά της, νομίζω, είναι ότι η θεσσαλική ιστορία της περιόδου έλαβε σάρκα και οστά στη ζωή και την περιπέτεια των ηρώων, ενώ οι ήρωες, πακτωμένοι μέσα στην ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής, δικαιώθηκαν ως δραματικές υπάρξεις. Εξάλλου η «προσαρμογή», όπως ονομάζει σεμνά την παρέμβασή της στο σενάριο της ταινίας, είναι ουσιαστικά το στήσιμο ενός νέου θεατρικού έργου με δικά της κείμενα, αποτέλεσμα εξαντλητικής της έρευνας αλλά και καίριας δραματικής παρέμβασης. Ξεχωρίζουν το κείμενο της αρχικής σκηνής, με τη μετονομασία των χωριών της θεσσαλικής υπαίθρου, πάνω στον απλωμένο χάρτη της Θεσσαλίας, και ο συγκλονιστικός μονόλογος της δικαίωσης των κολίγων στο τέλος του έργου.Η ικανότητα του σκηνοθέτη να υλοποιεί το όραμά του σχετίζεται άμεσα με την οξυδέρκειά του να επιλέγει τους συνεργάτες του, που η Κυριακή Σπανού απέδειξε ότι τη διαθέτει. Τα σκηνικά του Απόστολου – Φωκίωνα Βέττα, με τη λιτότητα και τη λειτουργικότητά τους, ιδιαίτερα το «χαλί» του θεσσαλικού κάμπου, πάνω στο οποίο διαδραματίζεται η δράση στο μεγαλύτερο μέρος του έργου, αλλά κυρίως οι εικαστικές του παρεμβάσεις (που φέρνουν  με έναν ανεπανάληπτο τρόπο την ανάσα και τη φυσιογνωμία του θεσσαλικού κάμπου στη σκηνή), δεν δημιουργούν απλώς ένα πλαίσιο αλλά συμμετέχουν ενεργά στη δράση και την αφήγηση (πολύ χαρακτηριστική η σειρά των εικόνων με την κηδεία του Μαρίνου Αντύπα).  
  Τα κοστούμια και οι κατασκευές της Ολυμπίας Σιδερίδου συμβάλλουν στην ανάδειξη του δραματικού και κοινωνικού εκτοπίσματος των ηρώων, ενώ είναι άκρως ευρηματικές σχετικά με την κίνηση (σημαντικό κατόρθωμα της Ρούλα Καραφέρη) και τη δράση επί σκηνής. Στέκομαι ιδιαίτερα στη μουσική του Κώστα Βόμβολου, η οποία υπηρετεί την παράσταση διακριτικά, αλλά με έναν ουσιώδη τρόπο, καθώς τα θέματά της, άλλοτε δημοτικοφανή κι άλλοτε όχι, είτε υπογραμμίζουν  τα αισθήματα των ηρώων, είτε  συνοδεύουν την αφήγηση και τη δράση ως ισότιμο μέρος τους. Τέλος, οι φωτογραφίες και τα βίντεο του Γιάννη Χατζηαντωνίου συμπληρώνουν τα δρώμενα επί σκηνής, ιδιαίτερα όταν εστιάζουν στα πρόσωπα των ηρώων τονίζοντας τον ιδιαίτερο ψυχισμό και τον χαρακτήρα του καθενός. Κι όλα αυτά αναδεικνύονται, σκιάζονται, φωτίζονται και δένονται εν τέλει με τους καλά μελετημένους φωτισμούς της κ. Ζωής Μολυβδά Φαμέλη.Συγχαρητήρια αξίζουν στους έξι ηθοποιούς που ανάλαβαν την υλοποίηση του οράματος της Κυριακής Σπανού. Νομίζω ότι έφεραν εις πέρας έναν μεγάλο  άθλο. Ο Θανάσης Ζέρβας, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης, η Μαρσέλα Λένα, ο Δημήτρης Μαμιός, ο Αλέξανδρος Μούκανος και ο Όμηρος Πουλάκης ανέδειξαν με τον πιο πειστικό τρόπο την αλήθεια του χαρακτήρα που υποδύθηκε ο καθένας και υπηρέτησαν αποτελεσματικά το ιδιαίτερο ύφος και το κλίμα μιας σύνθετης παράστασης.

  Δεν θα αναφερθώ στον καθένα ξεχωριστά, γιατί αυτό που γίνεται φανερό στον προσεχτικό θεατή είναι ότι, έχοντας όλοι τους μια γερή θεατρική αρματωσιά, δούλεψαν συλλογικά και από κει πηγάζει, κατά τη γνώμη μου, η βαθιά ευφροσύνη της δημιουργίας που τους κατακλύζει και τους δίνει τη δύναμη να τη μεταδώσουν στο κοινό τους.Η Κυριακή Σπανού, με την πρώτη της σκηνοθεσία στο Θεσσαλικό, τίμησε την πόλη  που της ανέθεσε την Καλλιτεχνική Διεύθυνση του Θεάτρου της, όχι μόνον θεματολογικά αλλά, κυρίως, με το υψηλό μάθημα καλλιτεχνικής δημιουργίας που της πρόσφερε. Η Αριάν Μνουσκίν, η μεγάλη Γαλλίδα θεατράνθρωπος, που δημιούργησε το περίφημο «Θέατρο του Ήλιου» και πειραματίστηκε με το ανέβασμα ιστορικών περιόδων (π.χ. τη Γαλλική Επανάσταση)  στη σκηνή με μέσα πολύτροπα, είπε το 2011 σε επίσκεψή της στην Αθήνα:  «Η ουτοπία δεν είναι αυτό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά αυτό που ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί». Με την παράστασή της αυτή η Κυριακή Σπανού έδειξε πώς η ουτοπία γίνεται πραγματοποιήσιμη. Το Θεσσαλικό μας Θέατρο έχει κάθε λόγο να ευελπιστεί ότι ανοίγονται μπροστά του νέοι, ακόμη πιο φωτεινοί δρόμοι!

  Αναδημοσίευση από την ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET.

• Γράφει η Ελένη Αναστασοπούλου, "Θεσσαλικό Θέατρο: Το χώμα βάφτηκε κόκκινο. Η ιστορία πάει θέατρο".

  13/01/2019

  Γράφει η Ελένη Αναστασοπούλου, Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Θεσσαλίας.
  Αναδημοσίευση από την Ιστοσελίδα PAIDIS.COM

  
  Η κατανόηση των εννοιών του ιστορικού χρόνου, της κοινωνικής εξέλιξης  και αλλαγής  είναι ένα από τα βασικά ζητούμενα της παιδαγωγικής και της διδακτικής ειδικά σε ότι αφορά το μάθημα της ιστορίας.Η ιστορία δεν είναι ένας χρονολογικός κατάλογος γεγονότων αλλά μια σειρά από ερωτήματα για το παρελθόν, οι απαντήσεις των οποίων βρίσκονται στην προσπάθεια σύνθεσης και σύνδεσης  στοιχείων και πληροφοριώνΑν μια  παραστατική αφήγηση έχει ιδιαίτερη διδακτική σημασία τότε η θεατρική αφήγηση και δράση είναι στην κορυφή των μεθόδων που ενεργοποιούν το συναίσθημα και τη λογική, τη φαντασία και την κριτική, την τέρψη και την ψυχαγωγία του θεατή. Με αυτή την έννοια ένα θεατρικό έργο παράγει εκ-παιδευτικό έργο στο βαθμό που συνθέτει στοιχεία, τεκμήρια και πληροφορίες τα οποία αν δεν δίνουν απαντήσεις τουλάχιστο παράγουν κριτική σκέψη και αναζήτηση.

  Όπως εκτέθηκαν οι παραπάνω σκέψεις θεωρώ ότι το έργο που παίζει αυτόν τον καιρό το Θεσσαλικό θέατρο με τίτλο «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» σε σκηνοθεσία της Κυριακής Σπανού δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους Θεσσαλούς και ιδιαίτερα στους μαθητές των σχολείων μας να ζήσουν ένα μάθημα σύγχρονης ιστορίας στη θεατρική σκηνή του Μύλου. Η ιστορική μνήμη και κληρονομία είναι δικαίωμα αλλά και χρέος αφού η κατανόηση της έχει μεγάλη σημασία στην διαμόρφωση της έννοιας του πολίτη.

  Η ευρηματική σκηνοθετική προσέγγιση της Κυριακής Σπανού διευρύνει τα χρονικά και χωρικά όρια μιας θεατρικής σκηνής και δίνει τη δυνατότητα στους θεατές να παρακολουθήσουν τον αγώνα των καταπιεσμένων κολίγων απέναντι στους τσιφλικάδες με επίκεντρο και αποκορύφωση αυτού του αγώνα τη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα και  αίτημα τη διανομή της γης του θεσσαλικού κάμπου. Η θεατρική μεταφορά ενός τόσο σημαντικού ιστορικού γεγονότος,  ήταν ένα τόλμημα το οποίο πραγματώνεται  με ιδιαίτερη επιτυχία.

  Στη σκηνή του θεσσαλικού θεάτρου διαδραματίζονται οι μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις «τη αδεία» της  σκηνοθετικής ματιάς της Κυριακής Σπανού η οποία χρησιμοποιώντας τη δύναμη των πολυμέσων συμπύκνωσε και χώρεσε τον χρόνο, τον χώρο και τα γεγονότα σε μια θεατρική σκηνή. Παρακολουθούμε μια  εναλλαγή και σύνδεση  δυο ιστοριών : της δολοφονίας του αγωνιστή Μαρίνου Αντύπα και της αντίθεσης των δυο αδερφών της οικογένειας των τσιφλικάδων. Μέσα από την πλοκή και την αλληλοσύνδεση των γεγονότων διαγράφονται ξεκάθαρα οι κοινωνικές, ιδεολογικές και πολιτικές συγκρούσεις που διαδραματίστηκαν τον περασμένο αιώνα στη Θεσσαλία και είχαν ως αποτέλεσμα την κοινωνική αλλαγή και την καλυτέρευση της ζωής των Θεσσαλών χωρικών και εργατών της γης. Οι ηθοποιοί με την λιτή και στιβαρή υποκριτική απόδοση των ρόλων  απέδωσαν αντιπροσωπευτικά τους ρόλους και ήταν πλήρως εναρμονισμένοι με την ουσία του έργου.Ένα έργο για κάθε πολίτη της Θεσσαλίας και όχι μόνο.

• Κωνσταντίνα Καρυδάκη: Κριτική της παράστασης «Τo χώμα βάφτηκε κόκκινο»

  Για την παράσταση «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» στο Θέατρο του Μύλου από το Θεσσαλικό Θέατρο.

  «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» και η καρδιά μας χτύπησε γρήγορα και τα μάτια μας γέμισαν δάκρυα και η συγκίνηση που πήραμε, παρακολουθώντας την πρώτη σκηνοθεσία της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Θεσσαλικού θεάτρου Kyriaki Spanou στη Λάρισα, δεν υπάρχουν λόγια για να την εκφράσουν.

  Θα προσπαθήσω όμως, να μεταφέρω λίγο από το μεγαλείο του τρόπου που αντιμετώπισε το πιο σημαντικό ίσως κομμάτι της νεώτερης ιστορίας της Θεσσαλίας. Tη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα με την ελεύθερη, αδούλωτη ψυχή και τη δημιουργική δράση που δε σταμάτησε πουθενά, δεν υποτάχτηκε ποτέ και την εξέγερση των κολίγων που τους ενέπνευσε να διεκδικήσουν τη γη που πότιζαν με το αίμα και τον ιδρώτα τους.
  Σεβασμός στην παράδοση, βαθιά γνώση, απλότητα, ομαδικότητα, ευρηματικότητα…

  Ή, πώς να μιλήσεις για όλα αυτά και να μην είσαι βαρετός… Και παρά τον λίγο παραπάνω αργό ρυθμό απ’ αυτόν που προτιμώ, δεν βαρέθηκα ούτε ένα δευτερόλεπτο.Πώς να μιλήσεις για όλα αυτά και να μην είσαι γραφικός.Πώς να κλείσεις όλο τον κάμπο σε μια σκηνή και μαζί όλα τα πάθη και τα λάθη μας.Χθες βράδυ σκεφτόμουν, ότι αν μπορούσα να διαλέξω έναν τόπο καταγωγής, θα διάλεγα τη Θεσσαλία!

  Χρόνια έχει να με συγκλονίσει έτσι μια παράσταση.

  Να μη μπορώ να συγκρατήσω τα συναισθήματά μου, να μη μπορώ να κρύψω το θαυμασμό μου βλέποντας τους ηθοποιούς να λειτουργούν ως μια γροθιά! Ένας για όλους και όλοι για έναν!

  Οι ερμηνείες εμβληματικές (Θανάσης Ζέρβας, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Μαρσέλα Λένα, Δημήτρης Μαμιός, Αλέξανδρος Μούκανος, Όμηρος Πουλάκης), η μουσική του Κώστα Βόμβολου ενίσχυε, υπογράμμιζε τον λόγο, δημιουργώντας μια υποβλητική ατμόσφαιρα.

  Η κίνηση που δίδαξε η Ρούλα Καραφέρη απέπνεε δυναμισμό εκεί που χρειαζόταν και ισορροπία. Τα σκηνικά του Απόστολου Βέττα, τα κουστούμια της Ολυμπίας Σιδερίδου, το βίντεο του Γιάννη Χατζηαντωνίου, οι φωτισμοί της Ζωής Μολυβδά Φαμέλη, σου έδιναν την ψευδαίσθηση πώς ό,τι συνέβαινε εκείνη την ώρα ήταν αλήθεια και σ’ έκαναν να θες να σηκωθείς από τη θέση σου και να πάρεις μέρος στα τεκταινόμενα.Και κάπου εκεί, βγαίνει η αρκούδα. Η αρκούδα του αρκουδιάρη, σύμβολο της υποταγής και της ανάγκης, της εκμετάλλευσης και της αδικίας.

  Κι ήρθε στο νου μου το ποίημα του Άγγελου Σικελιανού «Ιερά οδός» (Θωμάς Μπεχλιβάνης είχες δίκιο, αυτό το ποίημα ήταν):Μὰ μπροστά μου, ὀρθωμένη ἀπὸ τὴ βίατοῦ χαλκὰ καὶ τῆς ἄμοιρης στοργῆς της,δὲν ἔβλεπα ἄλλο ἀπ᾿ τὴν τρανὴν ἀρκούδαμὲ τὶς γαλάζιες χάντρες στὸ κεφάλι,μαρτυρικὸ τεράστιο σύμβολο ὅλουτοῦ κόσμου, τωρινοῦ καὶ περασμένου,μαρτυρικὸ τεράστιο σύμβολο ὅλουτοῦ πόνου τοῦ πανάρχαιου, ὁπ᾿ ἀκόμαδὲν τοῦ πληρώθη ἀπ᾿ τοὺς θνητοὺς αἰῶνεςὁ φόρος τῆς ψυχῆς.

  Αυτή η αρκούδα ήταν οι κολίγοι, όλης της γης οι πεινασμένοι, η Θεσσαλία, η Ελλάδα… Και αρκουδιάρης, οι μεγάλες δυνάμεις, οι κατακτητές, οι δικτάτορες, οι… σύμμαχοι, αλλά και η απληστία, η αλαζονεία, ο εγωισμός, η διχόνοια……Όταν ένα ζώο το στριμώχνεις, κάνει δεξιά, κάνει αριστερά, να σε αποφύγει και στο τέλος σου χυμάει και σε κατασπαράζει…Αυτή είναι η δική μας ιστορία και ταυτόχρονα η ιστορία του κόσμου απ’ το ξεκίνημά του. Γιατί ο άνθρωπος είναι ικανός για τα καλύτερα και τα χειρότερα.Μην τη χάσετε!Θα δείτε πώς γίνεται η ιστορία τέχνη και πώς η τέχνη γράφει ιστορία.

  Κυριακή Σπανού σ’ ευχαριστούμε.